Orientacja w schemacie ciała.

Pamiętam, że gdy chodziłam do przedszkola wiele dzieci miały problem podczas jednej z zabaw ruchowych. Mianowicie chodziło o to, by na dany sygnał dźwiękowy zrobić obrót - w prawą bądź w lewą stronę ciała. Wpadaliśmy na siebie, zderzaliśmy się czołami. Panie przedszkolanki przywiązywały nam do prawej ręki kolorowe szarfy, żebyśmy zapamiętali strony swojego ciała. 

Orientacja w schemacie własnego ciała, a także orientacja kierunkowa jest bardzo ważna w codziennym życiu. Jest niczym innym jak zdolnością do nazywania i wskazywania różnych części ciała oraz do rozróżniania strony lewej od prawej. Proces ten szczególnie dynamicznie przebiega w okresie wczesnego dzieciństwa, stąd tak ważna nasza rola - rodziców, pedagogów, psychologów by trzymać rękę na pulsie. Wiedzę o swoim ciele dziecko nabywa stopniowo, a zdolność do jej nabywania uwarunkowana jest indywidualnie i zależy zarówno od predyspozycji jak i doświadczenia. Niektóre dzieci nie mają problemu we wskazaniu prawidłowej strony ciała, jednak są też takie, którym sprawia to dużo trudności. Na kształtowanie schematu ciała wpływ ma  rozwój pewnych struktur mózgowych: ośrodków podkorowych zlokalizowanych głównie w móżdżku oraz ośrodków korowych odpowiadających za bardziej precyzyjne zróżnicowanie mapy ciała. Obszary te odpowiadają za przetwarzanie różnych bodźców sensorycznych (głównie wzrokowych, dotykowych  proprioceptywnych), dlatego też nabycie schematu ciała jest zależne od prawidłowej syntezy tych  bodźców. Ich nieprawidłowa synteza jak wiemy to inaczej zaburzenia w zakresie integracji sensorycznej. W chwili poruszania się, każdy kontakt powierzchni ciała z innym obiektem stymuluje receptory dotyku powodując powstanie impulsu, który biegnie do mózgu by poinformować o tym, co się stało. Jeśli dziecko widzi miejsce kontaktu z obiektem, wówczas bodźce wzrokowe będą kojarzone z doznaniami dotykowymi tak, że późniejsze impulsy płynące z tych pól będą rozpoznawane jako te, które płyną z określonej części ciała nawet wtedy, gdy nie będzie ona widziana. Doświadczanie takich doznań związanych z ruchem jest niezbędne do rozwoju schematu ciała, a zaczyna się ono bardzo wcześnie, bo w okresie niemowlęcym.

JAK KSZTAŁTOWAĆ ORIENTACJĘ W SCHEMACIE CIAŁA?

Uważam, że olbrzymią rolę odgrywa lustro. Początkowo dziecko nie jest świadome, że odbicie w lustrze przedstawia jego samego, jednak w 5 miesiącu życia reakcja dziecka na odbicie w lustrze ulega zmianie. Dziecko bacznie obserwuje ruchy swojego ciała, ruchy w otoczeniu, śmieje się i głuży do swojego odbicia. Na tym etapie wciąż nie identyfikuje się z postacią widzianą w lustrze - dopiero w wieku 7-8 miesięcy zaczyna komunikację między własnymi ruchami i tym, że patrzy w lustro. Dziecko zaczyna doświadczać samego siebie, doświadczać swoje ciało, umieszczać je w przestrzeni. Na dalszym etapie rozwoju wciąż następuje proces identyfikacji i rozwoju tożsamości, a lustro jest dobrym pomocnikiem.

 Lustro możemy wykorzystać do zabaw z dzieckiem w pokazywanie i nazywanie części ciała, poruszanie poszczególnymi częściami ciała, zapoznania z oznaczeniami stron ciała (prawa, lewa), odtwarzanie min, powtarzanie czynności wykonanych przed dorosłego.

Podczas ćwiczeń z dziećmi starszymi możemy wykorzystać techniki plastyczne - odtwarzanie wspólnie z opiekunem sylwetki ciała człowieka. W sieci dostępne są różne układanki magnetyczne przedstawiające ciało człowieka i wymagające od dziecka prawidłowego rozmieszczenia. Przydatne będą również piłki sensoryczne, którymi możemy masować ciało dziecka.

Fajnie sprawdzają się również różne piosenki, wierszyki, wyliczanki.

Pozdrawiam,

Kama.